Czas w pracy po pracy

Ponadwymiarowy czas pracy – czyli nadgodziny – to czas, który pracownik przepracował ponad to, czego wymaga się od niego na podstawie normy czasu pracy lub harmonogramu na dany dzień. Adwokat prawa pracy wyjaśnia najważniejsze kwestie związane z nadgodzinami. Zapraszamy do lektury!

Nadgodziny

Pamiętajmy, że nadgodziny będą liczone tylko w przypadku, kiedy zostały one wykonane na wyraźne polecenie przełożonego lub pracodawcy, aby można było jasno stwierdzić, że pracownik nie wyraził sprzeciwu na dłuższą pracę a pracodawca o tym wiedział. Jeżeli zostałeś w biurze do późna z własnej woli i bez wiedzy szefa – taki okres czasu nie może być uznany za nadgodziny.

Gratyfikacja za godziny nadliczbowe

Każda dodatkowa godzina ponad dobowy wymiar pracy przypisany indywidualnie pracownikowi jest rozumiana jako nadgodziny, za które przysługuje dodatkowe wynagrodzenie lub dodatkowy czas wolny:

Odbiór czasu wolnego

Powszechną metodą rozliczania nadgodzin jest udzielenie pracownikowi czasu wolnego w proporcji 1:1. Musi on zostać wykorzystany do końca okresu rozliczeniowego i powinien zostać zgłoszony wnioskiem pracownika. W przypadku gdy pracodawca z własnej inicjatywy wysyła pracownika na wolne za nadgodziny, to musi on zwiększyć wymiar czasu wolnego o połowę. To znaczy, że za 4 godziny nadliczbowe odbierzemy 6 godzin wolnego – wyjaśnia Adwokat prawa pracy.

Dodatkowe wynagrodzenie

Jeżeli ani pracodawca, ani pracownik nie decydują się na odbiór nadgodzin to za czas nadliczbowy przysługuje dodatek, który będzie wypłacany obok podstawowego wynagrodzenia. Dodatek ten jest pochodną wynagrodzenia, czyli rozlicza się stawkę godzinową, która wynika z umowy o pracę.

Czy istnieje obowiązek zostawania po godzinach?

Zdarza się, że pracownikom nakazuje się pracę powyżej ich wymiaru czasu pracy wynikającego z umów. Zgodnie z art. 151 Kodeksu pracy, praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:

• konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,  
• szczególnych potrzeb pracodawcy,

Pracodawca może więc zlecić pracę w nadgodzinach a brak zgody zostanie potraktowany jako naruszenie obowiązków pracowniczych. Warto jednak pamiętać aby „szczególne potrzeby pracodawcy” były faktycznie traktowane jako wyjątkowe sytuacje a nie powszechną normę.

Czy nadgodziny są dla wszystkich?

Niektóre osoby są zwolnione z pracy w nadgodzinach – przypomina Adwokat prawa pracy z Wrocławia. Należą do nich młodociani pracownicy, kobiety w ciąży, osoby na stanowiskach pracy, gdzie występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych, opiekunowie dzieci do lat 4, osoby, pracownicy ze zwolnieniem lekarskim niedopuszczającym ich do pracy w nadgodzinach, pracownicy ze stwierdzonymi objawami choroby zawodowej oraz niepełnosprawni (poza zatrudnieniem w ochronie mienia).

Prawo pracy a nadgodziny

Godziny nadliczbowe reguluje Kodeks Pracy w rozdziale piątym „Praca w godzinach nadliczbowych”. Artykuł 151 reguluje m.in. kwestie rozliczania nadgodzin oraz tego, kiedy praca w nadgodzinach jest możliwa. Odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika za wykroczenia w zakresie czasu pracy reguluje  z kolei art. 281.5